W 2022 roku, podczas upalnego dnia w Warszawie, grupa uczniów z jednej ze szkół podstawowych wzięła udział w wycieczce do Sejmu. Wśród nich była dziewięcioletnia Zosia z Krakowa.
Kiedy dzieci zobaczyły wielką salę, w której dorośli politycy podejmują ważne decyzje, Zosia zapytała przewodnika:
– „A kto decyduje o tym, że dzieci mogą chodzić do szkoły, a ja mam prawo do wakacji?”

Przewodnik się uśmiechnął i odpowiedział:
– „O tym wszystkim mówi Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. To taki najważniejszy zbiór zasad i praw, który dotyczy każdego – dorosłych i dzieci”.

Zosia bardzo się zdziwiła. Nie wiedziała, że istnieje jeden dokument, który chroni ją i jej kolegów. Od tego momentu zaczęła zwracać uwagę na to, co dzieje się w jej mieście i szkole, i chciała wiedzieć, jakie prawa ma jako dziecko.

Wyjaśnienie pojęcia – Konstytucja

Konstytucja to najważniejszy dokument w Polsce, coś w rodzaju „księgi zasad”, które mówią, jak ma działać nasze państwo.
To właśnie w niej zapisane są:

• prawa i obowiązki wszystkich obywateli,
• zasady działania rządu, sądów i samorządów,
• najważniejsze wartości, takie jak wolność, sprawiedliwość, równość.

Można powiedzieć, że Konstytucja to instrukcja obsługi państwa, dzięki której wiemy, co wolno, a czego nie wolno robić, i kto podejmuje decyzje w ważnych sprawach.

Jak Konstytucja chroni dzieci

W 2020 roku, w jednej z polskich szkół, pojawił się problem – rodzice chcieli, aby szkoła zrezygnowała z zajęć WF-u dla najmłodszych klas, żeby było więcej matematyki i języka polskiego.
Kilku rodziców nie zgadzało się z tym pomysłem. Przypomnieli dyrekcji, że Konstytucja w artykule 70 mówi, że dzieci mają prawo do nauki i rozwoju, a to obejmuje także rozwój fizyczny.

Rodzice napisali pismo do urzędu gminy, powołując się na ten zapis w Konstytucji. Dzięki temu zajęcia WF-u zostały przywrócone, a dzieci mogły nadal ćwiczyć i bawić się na sali gimnastycznej.
To pokazuje, że Konstytucja naprawdę działa – chroni wasze prawa każdego dnia, nawet jeśli nie zawsze to zauważacie.

Dlaczego to jest ważne dla Ciebie

Może się wydawać, że Konstytucja to sprawa dorosłych, ale w rzeczywistości dotyczy każdego dziecka w Polsce.
Dzięki niej masz:

• prawo do nauki – możesz chodzić do szkoły i zdobywać wiedzę,
• prawo do odpoczynku – wakacje i ferie to też twoje prawo,
• prawo do ochrony zdrowia – kiedy chorujesz, lekarz ma obowiązek ci pomóc,
• prawo do bezpieczeństwa – państwo i policja dbają, żebyś był bezpieczny.

Bez Konstytucji nie byłoby pewności, że te rzeczy będą przestrzegane.
To dzięki niej wiesz, że jesteś ważny i że twoje potrzeby mają znaczenie.

Lista zasad – co możesz zrobić

Chociaż jesteś jeszcze dzieckiem, możesz korzystać z praw i dbać o innych.
Oto kilka prostych kroków:

1. Znaj swoje prawa – zapytaj nauczyciela albo rodzica o prawa dziecka.
2. Szanuj prawa innych – jeśli ty masz prawo do nauki, inni też je mają, dlatego np. nie przeszkadzaj na lekcji.
3. Mów, kiedy coś jest nie fair – jeśli ktoś łamie twoje prawa, powiedz o tym rodzicowi, nauczycielowi lub szkolnemu pedagogowi.
4. Bądź aktywny – możesz brać udział w samorządzie klasowym czy szkolnym. To twój głos w sprawach szkoły!
5. Dbaj o wspólne dobro – np. nie niszcz szkolnych ławek i dbaj o plac zabaw w swojej miejscowości.

Konstytucja to nie jest nudny dokument leżący w urzędzie.
To twoja tarcza ochronna – dzięki niej wiesz, że masz prawo do nauki, odpoczynku i bezpieczeństwa.
Każdy z nas, nawet dziecko, jest częścią naszego państwa.
Pamiętaj: twoje prawa są ważne, a twoje słowa mają znaczenie.
Jeśli będziesz je znać i szanować prawa innych, staniesz się prawdziwym obywatelem, który zmienia świat na lepsze.

Ćwiczenie – zagadka

Przeczytaj zdania i zdecyduj, czy mówią o prawie, czy o obowiązku.

• a) Mogę chodzić do szkoły.
• b) Muszę odrabiać lekcje.
• c) Mogę korzystać z boiska szkolnego.
• d) Muszę uważać, żeby nie niszczyć szkolnych książek.

Odpowiedź:

• a) Prawo
• b) Obowiązek
• c) Prawo
• d) Obowiązek