W szkole podstawowej w Katowicach klasa 7a przygotowywała się do festiwalu kultur. Każda klasa miała przedstawić coś związanego z kulturą wybranego regionu lub kraju.
– „My chcemy zrobić stoisko o Japonii!” – krzyknął Kuba.
– „Ale przecież jesteśmy ze Śląska, może pokażemy coś o naszej kulturze?” – zaproponowała Ala.

Klasa się podzieliła. Część uczniów uważała, że japońskie kimona i sushi będą ciekawsze niż „nudne” śląskie kluski i gwara. Inni byli dumni z tego, skąd pochodzą, i chcieli pokazać swoje tradycje.
Na lekcji wychowawczej nauczycielka opowiedziała im historię o tym, jak ważne jest pielęgnowanie własnej kultury, ale też poznawanie innych. Dzięki temu klasa zrozumiała, że kultura narodowa i regionalna to nie tylko przeszłość – to coś, co żyje wśród nas każdego dnia.
Ostatecznie zdecydowali się przygotować stoisko dwujęzyczne – część poświęconą Śląskowi, a część Japonii. Festiwal okazał się sukcesem, a uczniowie poczuli dumę, że mogą być jednocześnie obywatelami swojego regionu i świata.

Ważne pojęcia

• Kultura narodowa – wszystko, co łączy ludzi w jednym kraju: język, historia, święta, symbole narodowe, muzyka, tradycje kulinarne czy literatura. W Polsce to np. hymn „Mazurek Dąbrowskiego”, obchody 11 listopada, pierogi, czy dzieła Fryderyka Chopina.
• Kultura regionalna – tradycje, zwyczaje i język charakterystyczne dla określonego regionu, np. Śląska, Kaszub czy Podhala. To coś bardziej lokalnego niż kultura narodowa.
• Konstytucja – najważniejszy dokument w państwie, który określa zasady funkcjonowania kraju, prawa i obowiązki obywateli.
• Samorząd – grupa osób, która sama zarządza pewnym obszarem, np. samorząd szkolny, gminny czy wojewódzki.
• Wolontariat – dobrowolna, bezpłatna pomoc innym ludziom lub organizacjom.

Przykłady z życia

Polska – Zamek Królewski na Wawelu w Krakowie

Zamek na Wawelu to jeden z najważniejszych symboli polskiej kultury narodowej. Przez wieki był siedzibą królów Polski i miejscem ważnych wydarzeń historycznych.
Wawel łączy historię i sztukę – znajdują się tam wspaniałe dzieła, takie jak renesansowe krużganki czy arrasy królewskie.
W czasie II wojny światowej Niemcy chcieli zniszczyć wiele symboli polskiej kultury, ale dzięki odwadze ludzi, którzy je chronili, dziś możemy je oglądać.
Dla Polaków Wawel to nie tylko zabytek, ale też miejsce tożsamości narodowej.

Świat – Flamenco w Hiszpanii

Flamenco to tradycyjny hiszpański taniec i muzyka, pochodzące z regionu Andaluzji.
Przez lata było sposobem wyrażania emocji przez zwykłych ludzi, a dziś jest symbolem kultury Hiszpanii, znanym na całym świecie.
W 2010 roku UNESCO wpisało flamenco na listę dziedzictwa kulturowego ludzkości, czyli zbioru najcenniejszych tradycji, które powinny być chronione.
Podobnie jak oscypki na Podhalu czy kaszubski haft, flamenco pokazuje, jak lokalne zwyczaje mogą stać się ważne dla całego świata.

Czemu to Ciebie dotyczy

Może wydawać się, że kultura narodowa to coś dla dorosłych lub historyków, ale w rzeczywistości młodzież ma ogromny wpływ na jej rozwój i ochronę.

• Samorząd szkolny – może organizować wydarzenia promujące kulturę, np. szkolne jasełka, dni regionalne, wycieczki do muzeów.
• Wolontariat kulturalny – młodzież może pomagać w bibliotekach, domach kultury czy podczas lokalnych festynów, np. rozdając ulotki, prowadząc gry i zabawy dla dzieci.
• Media społecznościowe – to, co publikujesz na TikToku czy Instagramie, może promować twórców z Twojego regionu albo pokazywać piękno Twojej miejscowości.
• Tworzenie projektów – np. przygotowanie gazetki szkolnej z legendami lokalnymi albo nakręcenie filmu o historii miasta.
• Udział w lokalnych świętach – np. dożynkach, obchodach świąt narodowych czy koncertach regionalnych kapel.

Twoje działania mają znaczenie, bo kultura to nie tylko stare księgi i zabytki – to coś, co żyje dzięki ludziom, którzy je pielęgnują.

Co możesz zrobić już dzisiaj

1. Poznaj swoje korzenie – porozmawiaj z dziadkami o rodzinnych zwyczajach i historii.
2. Szanuj symbole narodowe – flagę, godło, hymn.
3. Ucz się o innych kulturach – dzięki temu będziesz bardziej otwarty na różnorodność.
4. Odwiedzaj miejsca kultury – muzea, wystawy, festiwale.
5. Wspieraj lokalne inicjatywy – np. koncerty, warsztaty rękodzieła, akcje charytatywne.
6. Nie rozpowszechniaj fake newsów – sprawdzaj informacje o wydarzeniach historycznych czy ważnych świętach.
7. Bądź aktywny w samorządzie szkolnym – to dobre miejsce, by zacząć działać na rzecz kultury.
8. Dziel się wiedzą – opowiadaj kolegom o ciekawych miejscach czy tradycjach.
9. Dbaj o język – nie zapominaj o poprawnej polszczyźnie, nawet w internecie.
10. Myśl krytycznie – kultura się rozwija, a Ty możesz wybrać, co chcesz zachować i rozwijać.

Kultura narodowa i regionalna to żywy skarb, który rośnie razem z nami.
To, co dziś robisz – czy uczysz się pieśni ludowej, tworzysz film o lokalnej historii, czy uczestniczysz w wolontariacie – ma znaczenie.
Jesteś łącznikiem między przeszłością a przyszłością.
Dzięki Tobie tradycje nie zginą, a nowe pokolenia będą mogły z nich czerpać siłę i inspirację.

Ćwiczenie aktywizujące

Mini-debata: „Tradycja czy nowoczesność – co jest ważniejsze?”

1. Podziel klasę na dwie grupy:
   1. Grupa A – broni tezy, że tradycja jest ważniejsza, bo daje tożsamość i stabilność.
   1. Grupa B – broni tezy, że nowoczesność jest ważniejsza, bo pozwala rozwijać się i iść z duchem czasu.
2. Każda grupa przygotowuje 3 argumenty w ciągu 5 minut.
3. Następnie grupy przedstawiają swoje argumenty.
4. Na koniec klasa głosuje, która grupa lepiej przekonała słuchaczy.

Cel: nauczyć młodzież krytycznego myślenia, słuchania innych i dyskusji z szacunkiem.