Wprowadzenie – scenka z życia nastolatków

W szkolnej stołówce trwa przerwa obiadowa. Przy jednym stoliku siedzą trzy koleżanki:
Ola, Kasia i Marta.

– „Ej, widziałyście, że nasz sklepik szkolny już nie sprzedaje plastikowych słomek?” – mówi Ola, mieszając sok.
– „Tak! Pani Asia mówiła, że teraz mają papierowe, bo to lepsze dla środowiska” – odpowiada Kasia.
– „Ale po co im to? Plastik jest tańszy, więc pewnie stracą na tym kasę” – zastanawia się Marta.

Do rozmowy włącza się nauczycielka biologii, pani Nowak:
– „Dziewczyny, to właśnie przykład odpowiedzialnego biznesu. Firma, która dostarcza produkty do waszego sklepiku, postanowiła zmienić opakowania, żeby chronić przyrodę. I wcale nie musi na tym stracić – może zyskać szacunek klientów.”

Dziewczyny są zaskoczone. Do tej pory myślały, że biznes to tylko pieniądze.
Pani Nowak dodaje:
– „Dzisiaj na lekcji wychowawczej porozmawiamy o tym, jak firmy mogą wpływać na świat i dlaczego to ważne także dla was.”

Wyjaśnienie tematu z definicjami

Biznes to działalność firmy – produkcja, sprzedaż, usługi – która ma przynosić zysk.
Ale w XXI wieku coraz częściej mówi się o biznesie społecznie odpowiedzialnym (ang. CSR – Corporate Social Responsibility).

Biznes społecznie odpowiedzialny – to sposób prowadzenia firmy, w którym liczy się nie tylko zysk, ale też dobro ludzi, społeczności lokalnej i środowiska.

Odpowiedzialna firma:

• szanuje prawa pracowników,
• chroni środowisko,
• wspiera lokalną społeczność, np. szkoły, szpitale, domy dziecka,
• działa uczciwie, bez oszustw czy fałszywej reklamy.

Kluczowe pojęcia:

• Konstytucja – najważniejszy dokument w państwie, który mówi o prawach i obowiązkach obywateli.
• Społeczność lokalna – grupa ludzi mieszkających w jednej okolicy, np. twoje miasto czy gmina.
• Wolontariat – praca wykonywana dobrowolnie i bez wynagrodzenia, aby pomóc innym.

Biznes społecznie odpowiedzialny to nie moda, ale konieczność – bo decyzje firm mają ogromny wpływ na nasze życie.

Dwa prawdziwe przykłady

Przykład z Polski – Lidl Polska i „Szkoła pełna talentów”

W 2022 roku sieć sklepów Lidl rozpoczęła akcję „Szkoła pełna talentów”.
Za każde zakupy klienci dostawali specjalne naklejki, które mogli przekazać wybranej szkole.
Szkoły wymieniały je na sprzęt sportowy, komputerowy czy plastyczny.

Efekt?

• W akcji wzięło udział ponad 10 tysięcy szkół w całej Polsce.
• Firmie udało się przekazać setki tysięcy przyborów i urządzeń potrzebnych uczniom.

Dzięki temu wiele dzieci z małych miejscowości zyskało dostęp do lepszego sprzętu, a Lidl zdobył zaufanie klientów, którzy chętniej robili zakupy w jego sklepach.

To przykład, że firma może jednocześnie prowadzić biznes i realnie pomagać lokalnym społecznościom.

Przykład ze świata – Patagonia (USA)

Firma Patagonia produkuje odzież sportową i turystyczną.
Jej właściciel, Yvon Chouinard, w 2022 roku przekazał całą firmę na cele ochrony środowiska!
Zamiast sprzedać markę i stać się miliarderem, ogłosił, że cały zysk Patagonii będzie przeznaczony na walkę ze zmianami klimatu.

Jak to wygląda w praktyce?

• Patagonia naprawia stare ubrania klientów za darmo, aby nie tworzyć odpadów.
• Produkuje ubrania z materiałów z recyklingu.
• Organizuje kampanie edukacyjne dla młodzieży, np. o ochronie lasów.

To przykład firmy, która stawia planetę ponad pieniądze – i pokazuje, że biznes może być siłą dobra na skalę światową.

Jak ten temat dotyczy młodzieży

Może się wydawać, że decyzje dużych firm są odległe od życia nastolatka.
Ale w rzeczywistości macie na nie wpływ!

1. Samorząd uczniowski
   1. Może wybierać produkty kupowane do sklepiku szkolnego – np. zdrowe przekąski w ekologicznych opakowaniach.
   1. Może współpracować z lokalnymi firmami przy organizacji festynów, wycieczek czy konkursów.
2. Wolontariat
   1. Firmy często sponsorują akcje społeczne, np. sprzątanie parku, zbiórki żywności.
   1. Jako wolontariusze możecie wziąć udział w takich wydarzeniach i zobaczyć, jak wygląda współpraca między biznesem a społecznością.
3. Świadome wybory konsumenckie
   1. To, co kupujesz, ma znaczenie.
   1. Jeśli wybierasz produkty firm, które dbają o środowisko i ludzi, pokazujesz, że takie postawy są ważne.

Lista zasad – jak młody człowiek może działać

1. Dowiaduj się – sprawdzaj, które firmy w twojej okolicy działają uczciwie i odpowiedzialnie.
2. Pytaj – na zebraniach samorządu poruszaj tematy związane z ekologią i wsparciem lokalnych inicjatyw.
3. Współpracuj – weź udział w akcjach sprzątania, sadzenia drzew czy zbiórkach organizowanych przez firmy.
4. Reaguj – jeśli widzisz, że firma działa szkodliwie, porozmawiaj o tym z dorosłymi lub nauczycielami.
5. Dawaj przykład – nawet małe gesty, jak segregacja śmieci w szkole, pokazują, że odpowiedzialność jest ważna.
6. Planuj projekty – zaproponuj klasowy projekt, np. „Eko-Szkoła”, w którym współpracujecie z lokalnym przedsiębiorcą.
7. Bądź krytyczny – nie wierz każdej reklamie. Sprawdzaj, czy firma naprawdę działa, czy tylko udaje („greenwashing”).

Podsumowanie – inspirujące przesłanie

Biznes nie jest tylko światem dorosłych i wielkich pieniędzy.
To także narzędzie zmieniania świata, w którym każdy z was ma głos.

Wasze wybory – co kupujecie, w jakich akcjach uczestniczycie, jakie tematy poruszacie w samorządzie uczniowskim – wpływają na firmy.

Pamiętajcie słowa założyciela Patagonii:

„Ziemia to nasz jedyny dom. Biznes musi zrobić wszystko, aby ją chronić.”

Wy możecie być pokoleniem, które pokaże, że odpowiedzialność zaczyna się od codziennych decyzji.

Ćwiczenie aktywizujące – mini-debata

Temat debaty:
„Czy każda firma powinna pomagać społeczności lokalnej?”

Przebieg:

1. Podziel klasę na dwie grupy: „ZA” i „PRZECIW”.
2. Grupa „ZA” przygotowuje 3 argumenty, dlaczego firmy powinny angażować się w życie lokalnej społeczności.
3. Grupa „PRZECIW” przygotowuje 3 argumenty, dlaczego firmy nie mają takiego obowiązku.
4. Po debacie cała klasa głosuje, która strona była bardziej przekonująca.

Cel ćwiczenia: rozwijanie umiejętności dyskusji i krytycznego myślenia.