Wyobraź sobie, że jesteś w szkole podczas zimowego popołudnia.
Na dworze zaczyna mocno padać śnieg, robi się ciemno i nagle… gaśnie światło.
Wszystko przestaje działać: światła, komputery, ogrzewanie.

Uczniowie zaczynają się niepokoić:
– „Co się dzieje?!” – krzyczy ktoś z korytarza.
– „Czy to pożar? Czy mamy wychodzić?!” – pyta zdenerwowana koleżanka.

Nauczyciel zachowuje spokój i mówi:
– „To prawdopodobnie awaria prądu w całej okolicy. Zostańcie w klasach i poczekajcie na dalsze informacje.”

Po kilkunastu minutach przez szkolny radiowęzeł nadchodzi komunikat od dyrektora.
Szkoła ma plan awaryjny – uczniowie zostają bezpiecznie wyprowadzeni z budynku w małych grupach.
Dzięki przygotowaniu i zasadom bezpieczeństwa nikt nie wpada w panikę, a sytuacja zostaje szybko opanowana.

Ta historia pokazuje, jak ważne jest, by wiedzieć, co robić w sytuacjach kryzysowych.
To właśnie jest część obrony cywilnej – ochrony ludzi przed skutkami różnych zagrożeń.

Wyjaśnienie pojęć

• Bezpieczeństwo – stan, w którym człowiek nie jest narażony na niebezpieczeństwo. Obejmuje zdrowie, życie i poczucie spokoju.
• Obrona cywilna – działania mające na celu ochronę ludzi przed skutkami wypadków, klęsk żywiołowych czy innych zagrożeń. Obejmuje np. ewakuację, pierwszą pomoc, edukację w zakresie bezpieczeństwa.
• Konstytucja – najważniejszy dokument w państwie, w którym zapisane są prawa i obowiązki obywateli, a także zasady działania państwa.
• Samorząd – grupa ludzi zarządzająca określonym obszarem, np. gminą czy szkołą. W szkole jest to samorząd uczniowski, który organizuje życie szkolne.
• Wolontariat – dobrowolna, bezpłatna praca na rzecz innych osób lub środowiska.

Przykłady z życia

Przykład z Polski – powódź z 1997 roku

Latem 1997 roku w południowej Polsce spadły ulewne deszcze. Rzeki, takie jak Odra i Wisła, wylały z brzegów.
W wielu miastach, m.in. we Wrocławiu, woda zalała domy, szkoły, sklepy, a tysiące ludzi musiało opuścić swoje mieszkania.

Co się wtedy działo?

• Strażacy, policjanci i żołnierze ratowali ludzi i ich dobytek.
• Wolontariusze z całego kraju przywozili jedzenie, wodę i ubrania dla poszkodowanych.
• Uczniowie liceów i studenci pomagali pakować worki z piaskiem, które chroniły wały przeciwpowodziowe.

To była ogromna akcja obrony cywilnej, w której zwykli obywatele współpracowali z profesjonalnymi służbami.

Przykład ze świata – pożary w Grecji 2023

Latem 2023 roku w Grecji wybuchły ogromne pożary lasów, spowodowane upałami i suszą.
Tysiące turystów i mieszkańców musiało zostać ewakuowanych z wysp Rodos i Korfu.

Grecka obrona cywilna zorganizowała:

• transport łodziami i autobusami w bezpieczne miejsca,
• tymczasowe noclegi w szkołach i hotelach,
• opiekę medyczną dla poszkodowanych.

Do pomocy przyjechały także służby z innych krajów, w tym polscy strażacy.
To pokazuje, że w obliczu dużych zagrożeń współpraca międzynarodowa jest kluczowa.

Jak temat Ciebie dotyczy

Możesz myśleć, że obrona cywilna to zadanie dorosłych. To prawda, że to oni podejmują najważniejsze decyzje, ale młodzież również ma ważną rolę:

1. Samorząd uczniowski
   1. Może organizować szkolne akcje, np. próbne ewakuacje, zbiórki darów dla potrzebujących, czy warsztaty z pierwszej pomocy.
   1. Uczniowie mogą zgłaszać pomysły, jak poprawić bezpieczeństwo w szkole – np. dodatkowe gaśnice, oświetlenie przy wyjściach ewakuacyjnych.
2. Wolontariat
   1. W wielu miastach działają grupy młodzieżowych wolontariuszy, którzy pomagają podczas festynów, akcji sprzątania lasów czy zbiórek dla ofiar klęsk żywiołowych.
   1. To nie tylko nauka pomagania, ale też rozwój umiejętności współpracy i odpowiedzialności.
3. Internet i media społecznościowe
   1. Młodzi ludzie spędzają dużo czasu online. To oznacza, że mogą pomagać w walce z dezinformacją, czyli fałszywymi wiadomościami, które mogą wywołać panikę.
   1. Wystarczy sprawdzać źródła informacji i nie udostępniać niesprawdzonych plotek.
4. Przygotowanie osobiste
   1. Znajomość numerów alarmowych, np. 112, to podstawa.
   1. Warto wiedzieć, gdzie w szkole czy domu są apteczki i wyjścia ewakuacyjne.

Lista zasad – co młody człowiek może zrobić

Jak być przygotowanym i pomagać innym:

1. Poznaj numery alarmowe – 112 (ratunek w każdej sytuacji) oraz 999 (ratownicy medyczni)
2. Bierz udział w próbnych ewakuacjach – traktuj je poważnie, to trening, który może uratować życie.
3. Słuchaj komunikatów – w szkole, mieście, w internecie – sprawdzaj oficjalne źródła informacji.
4. Zgłaszaj zagrożenia – jeśli widzisz coś niebezpiecznego, np. uszkodzone schody w szkole, powiedz nauczycielowi lub dyrektorowi.
5. Ucz się pierwszej pomocy – proste umiejętności, takie jak wzywanie pomocy czy opatrywanie drobnych ran, są bardzo ważne.
6. Nie twórz paniki – nie powtarzaj strasznych plotek, nie udostępniaj fake newsów.
7. Zaangażuj się w wolontariat – nawet drobna pomoc ma znaczenie, np. udział w akcji charytatywnej.

Bezpieczeństwo to nie tylko zadanie policjantów czy strażaków – to odpowiedzialność każdego z nas.
Ważne jest, byś wiedział, jak się zachować i jak wspierać innych.
Twoje działanie, nawet małe, może zrobić wielką różnicę – czy to pomoc koledze, który się skaleczył, czy udział w szkolnym wolontariacie.

Pamiętaj, że wiedza daje spokój, a przygotowanie chroni przed paniką.
Dzięki tobie twoja szkoła, rodzina i społeczność mogą być bezpieczniejsze.

Ćwiczenie aktywizujące – mini-debata

Temat debaty:
„Czy szkoła powinna wprowadzić obowiązkowe zajęcia z pierwszej pomocy dla wszystkich uczniów?”

• Grupa A – argumentuje, że TAK, bo zwiększy to bezpieczeństwo.
• Grupa B – argumentuje, że NIE, bo nie każdy musi być ratownikiem.

Na koniec klasa głosuje, która grupa miała silniejsze argumenty.